Cousas de emigrantes
Non
faltaron os que, ademais de cartos, trouxeron da emigración aqueles obxectos
que lle chamaran a atención cando os viron por primeira vez: árbores exóticas,
paxaros de cores, monos... e ate esposas de doces falas e exuberantes figuras.
Cando
algún paisano volvía á terra con algo distinto, era como se trouxese unha
licencia en mundoloxía. Pero outros, pola contra, aforradores e pendentes
sempre da volta, acumulaban no seu exilio laboral as riquezas que os devolvesen
cheos de fartura, sen facer maior caso das novidades que a nova terra lles
ofrecía.
A
emigración ten a súa cara e a súa cruz. A filantropía duns non evitou o
despotismo doutros, e fronte ó fracaso de moitos non faltou o éxito dos máis
afortunados. No retorno, o emigrante que non volvía de balde, amosábase
distinto, e ata entraba en círculos que antes lle estaban vedados, convertendo,
en máis dunha ocasión, ó antigo ilota nun déspota.
O
que poucas veces faltou foi o agradecemento do emigrante á terra que o acolleu.
O país onde gañou algúns cartos recibiu o seu agradecemento con boas palabras,
relatando nos parladoiros de café e casino as marabillas daquel país, ou
recoñecendo con artísticas obras, como esta cómoda que un paisano fixo na
Arxentina e trouxo canda el en pleno reinado de Afonso XIII.
Pero
a emigración, que aló xuntaba ós paisanos en comunidades de ámbito cultural e
social, tamén posibilitaba o encontro de homes e mulleres unidos pola valentía
de quen é capaz de abandonar o eido natal para acadar un pouco de fortuna.
Xa
de regreso na terra, o emigrante era bautizado cun alcume en lembranza do seu
lugar de adopción, e tantas veces, na madurez dos anos, o retornado afrontaba a
vellez cun noivado e un casamento que provocaba a furia das murgas do lugar.
Son
moitas as historias que a emigración deixou entre nós, como esta de Rosita,
criada na Arxentina e que volveu, cando roldaba os cincuenta, ó seu lugar
natal, para encontrar a un home de máis de sesenta que fixera a súa fortuniña ó
cabo de corenta anos en México.
O
encontro de ambos desarraigados do pobo natal, posibilitou certa complicidade
entre eles que, a aqueles anos, e despois de percorrer tanto mundo, descubriron
que naceran o un para o outro e decidiron botar as monicións.
Risas
e contos sucedéronse durante toda a semana tras o anuncio da próxima voda. Ela
tan grande e el tan mingurrias, ela tan estirada e el tan malencarado. Aqueles,
que xa podían ser avós, levantaban comentarios de incisivas palabras.
Seguramente,
se andasen pola vila paseando un moniño ou un papagaio, sería máis perdoada a
súa conducta; pero, ós seus anos, vir de súpeto decidindo que querían casar,
era como un insulto á institución do matrimonio.
E
entón, a véspera da voda, cando os noivos estaban xuntos na casa dun deles, os
cacharros sen acorde dunha charanga soaron á porta da casa:
Botan
bombas por Insuela
e
resoan no Camallón.
Casa
Manuel do Crego
con
Rosita a Pingallón.
Rosita
tomaba mate,
cando
estaba na Arxentina,
agora
casa co Manuel,
tomará
zarzaparrilla.
E
foron felices...
Francisco Ant. Vidal